پانیک اتک چیست
پانیک عصبی چیست ؟ حمله پانیک یا پانیک اتک (Panic Attack) به حمله‌ای ناگهانی از ترس و اضطراب شدید گفته می‌شود که بدون وجود خطر واقعی یا علت مشخصی رخ می‌دهد و با واکنش‌های جسمی و روانی متعددی همراه است. پانیک چیست و چه علائمی دارد ؟ این حملات می‌توانند در هر زمان و مکانی، حتی در هنگام خواب، اتفاق بیفتند و معمولاً بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشند، اما در برخی موارد ممکن است تا یک ساعت نیز ادامه یابند.
علائم حمله پانیک
- تپش قلب یا ضربان قلب سریع
- تعریق
- لرزش یا تکان خوردن
- تنگی نفس یا احساس خفگی
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- حالت تهوع یا ناراحتی معده
- سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش
- احساس گرما یا سرما
- علائم پانیک در سر
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن
- احساس غیرواقعی بودن یا جدا شدن از محیط
- ترس از دست دادن کنترل، دیوانه شدن یا مرگ
علل و عوامل خطر: علت دقیق حمله پانیک مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. عوامل خطر شامل:
- سابقه خانوادگی حمله پانیک یا اختلالات اضطرابی
- استرس‌های شدید یا مداوم
- تجربه رویدادهای آسیب‌زا
- تغییرات عمده در زندگی مانند طلاق یا تولد فرزند
- مصرف بیش از حد کافئین، نیکوتین یا مواد مخدر
تشخیص: تشخیص حمله پانیک بر اساس علائم بالینی و پس از رد سایر علل پزشکی صورت می‌گیرد. پزشک ممکن است برای اطمینان از عدم وجود مشکلات قلبی یا تیروئیدی، آزمایش‌هایی را تجویز کند.
درمان: درمان حمله پانیک شامل روان‌درمانی، دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو است. روان‌درمانی، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT)، به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهد و خداحافظی با پانیک تاثییر دارد. داروهایی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و بنزودیازپین‌ها نیز ممکن است تجویز شوند.
مدیریت و پیشگیری پانیک عصبی
- یادگیری تکنیک‌های تنفس عمیق و آرام‌سازی
- پرهیز از مصرف کافئین، نیکوتین و مواد مخدر
- انجام فعالیت‌های بدنی منظم
- خواب کافی
- کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگا یا فعالیت‌های مورد علاقه
علت بروز حملات پانیک
- عوامل زیستی
تحقیقات درباره‌ی پایه‌های زیستی حمله پانیک نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که علائم این حملات ممکن است با ناهنجاری‌های ساختاری و عملکردی مغز مرتبط باشد. مطالعات تصویربرداری مغزی، مانند ام‌آر‌آی، در افراد مبتلا به پانیک اتک، آسیب‌هایی در لوب گیجگاهی راست آن‌ها را نشان داده‌اند که به‌ویژه به‌صورت آتروفی قشری ظاهر شده است. - عوامل وراثتی
مطالعات، از جمله بررسی‌های انجام‌شده روی دوقلوهای همسان، نشان داده‌اند که حمله پانیک در بستگان درجه اول افراد مبتلا شایع‌تر است و همبستگی قابل‌توجهی با سایر اختلالات روان‌پزشکی دارد. با این حال، تاکنون تفاوت خاصی در کروموزوم‌های این افراد گزارش نشده است. - عوامل روانی-اجتماعی
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حمله پانیک می‌توانند با وقایع پراسترس در زندگی فرد مرتبط باشند. برخی عوامل روانی و اجتماعی مؤثر در این حملات شامل موارد زیر هستند:
- دشواری در کنترل و مدیریت خشم
- تجربه آزار جنسی، به‌ویژه در زنان
- وجود سایر اختلالات اضطرابی
- جدایی فیزیکی یا عاطفی از افراد
- مهم، چه در کودکی و چه در بزرگسالی
- تحریک در موقعیت‌هایی که مسئولیت کاری افزایش می‌یابد
- برداشت از والدین به‌عنوان افراد سلطه‌گر، عیب‌جو و سخت‌گیر
- روابط خانوادگی که شامل سوءاستفاده جسمی یا جنسی باشند
- احساس مداوم به دام افتادن
- چرخه‌ی معیوب بین خشم نسبت به رفتار طردکننده‌ی والدین و اضطراب ناشی از آسیب‌زدن به رابطه‌ی وابستگی
- اختلال در عملکرد سیستم هشدار اضطرابی در روان، که به احساس سرگشتگی و درک نامشخص از مرزهای شخصی منجر می‌شود
- استفاده از مکانیسم‌های دفاعی مانند واکنش وارونه، ابطال، جسمانی‌سازی و برون‌سازی
عوامل دیگر
عوامل دیگری که می‌توانند در بروز حمله پانیک مؤثر باشند عبارتند از:
- مصرف زیاد چای، قهوه یا سیگار در افراد مستعد
- استفاده از مواد مخدر مانند حشیش، شیشه و سایر مواد محرک
- کمبود خواب در افراد مستعد
- بیماری‌های جسمانی مانند پرکاری تیروئید یا دیابت
این عوامل نشان می‌دهند که حملات پانیک نتیجه‌ای از تعامل پیچیده عوامل زیستی، روانی و اجتماعی هستند و نیاز به رویکردی چندجانبه در شناسایی و مدیریت دارند.
درمان حمله پانیک
استفاده همزمان از روش‌های دارویی و غیردارویی
ترکیب روش‌های دارویی و غیردارویی در مدیریت اختلال حمله پانیک ودرمان قطعی پانیک مؤثرتر است. با این حال، در بسیاری از موارد، استفاده از دارو به‌عنوان بخشی از درمان، اعتماد و اطمینان بیشتری را برای کنترل علائم فراهم می‌کند.بهترین راه درمان پانیک مانند درمان وسواس در مرکز روان درمانی دکتر نرگس پیریایی ارائه می شود.
درمان دارویی
برای درمان دارویی این اختلال، می‌توان از گروه‌های مختلف دارویی و ترکیب آن‌ها بهره برد. و بدانیم که بعد از حمله عصبی چه کنیم.
داروهای با تأثیر سریع:داروهایی مانند آلپرازولام و کلونازپام به دلیل اثرگذاری سریع، در مراحل اولیه درمان بسیار مفید هستند. اما پس از کنترل علائم، باید به‌تدریج و طبق برنامه‌ای مشخص، میزان مصرف کاهش یافته و نهایتاً قطع شوند.
داروهای بلندمدت:داروهایی از گروه فلوکستین، سیتالوپرام و پاروکستین نیز اثربخشی بالایی دارند و لازم است برای مدت طولانی‌تری مصرف شوند تا نتایج پایدارتری حاصل شود.
درمان‌های شناختی-رفتاری
روش‌های غیردارویی شامل تکنیک‌های آرام‌سازی و شناخت‌درمانی هستند که بسته به نیاز بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- هدف درمان شناختی-رفتاری:شناسایی باورهای نادرست بیمار و جایگزین کردن آن‌ها با اطلاعات درست و منطقی. این روش به بیمار کمک می‌کند تا ترس‌ها و نگرانی‌های غیرمنطقی خود را مدیریت کند.
خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی
درمان‌هایی مانند گروه‌درمانی و خانواده‌درمانی می‌توانند نقش مهمی در سازگاری بیمار و اطرافیان او با واقعیت اختلال پانیک و پیامدهای روانی-اجتماعی آن داشته باشند. این روش‌ها به بهبود حمایت اجتماعی و کاهش تنش‌های خانوادگی کمک می‌کنند.
ترکیب درمان دارویی و روان‌درمانی
در بسیاری از موارد، ترکیب درمان دارویی و درمان شناختی-رفتاری نتایج بهتری به همراه دارد. این روش‌ها می‌توانند به‌صورت مکمل عمل کرده و اثربخشی درمان را افزایش دهند.
مدت‌زمان درمان
شروع تأثیر درمان:حمله پانیک معمولاً در طی ۱ تا ۳ هفته از آغاز درمان کاهش می‌یابند و حتی ممکن است کاملاً متوقف شوند.
کنترل کامل حملات:برای دستیابی به کنترل کامل علائم، درمان باید بین ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کند.
پیشگیری از عود بیماری:برای جلوگیری از بازگشت حملات، توصیه می‌شود درمان تا یک سال ادامه یابد. در این دوره، میزان و تعداد داروها کاهش داده می‌شود، اما این فرآیند باید تحت نظر پزشک انجام شود.